Współuzależnienie to termin używany w psychologii do opisania sytuacji, w której osoba (często bliski członek rodziny lub partner) jest emocjonalnie, a czasami i finansowo, zależny od negatywnych zachowań drugiej osoby, takich jak uzależnienie od substancji psychoaktywnych, hazard czy inne formy autodestrukcyjnego zachowania. Osoby współuzależnione często umniejszają wagę problemu, próbują kontrolować albo naprawiać zachowanie osoby uzależnionej, co nie tylko jest nieskuteczne, ale również prowadzi do pogłębienia ich własnych problemów emocjonalnych. Współuzależnienie generuje zatem nie tylko problem dla osoby bezpośrednio uzależnionej, ale również dla jej otoczenia, które popada w szereg dysfunkcjonalnych zachowań, próbując zaradzić sytuacji. Kontrolowanie, tuszowanie problemów, przejmowanie odpowiedzialności za zachowania osoby uzależnionej to tylko niektóre z mechanizmów, które działają na szkodę osoby współuzależnionej.
Jak współuzależnienie oddziałuje na życie codzienne
Współuzależnienie może mieć znaczący wpływ na różne aspekty życia jednostki. Relacje z innymi często stają się problematyczne, gdyż osoba współuzależniona koncentruje swoją energię na próbach zaradzenia problemom osoby uzależnionej, zaniedbując przy tym własne potrzeby i zdrowie. W ramach psychoterapii przyjmuje się, że leczenie współuzależnienia często wymaga równie intensywnej i specjalistycznej interwencji, co leczenie samego uzależnienia. Jest to złudne poczucie odpowiedzialności, które przeradza się w chroniczne poczucie winy i bezsilności wobec sytuacji. Takie stanowisko może prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych, w tym stresu, depresji i innych problemów związanych ze zdrowiem psychicznym i fizycznym.
Cechy charakterystyczne osób współuzależnionych oraz ich konsekwencje
- Przejęcie odpowiedzialności za zachowanie osoby uzależnionej.
- Stałe poszukiwanie aprobaty i akceptacji przez poświęcanie własnych potrzeb.
- Ignorowanie własnych emocji i potrzeb na rzecz troski o osobę uzależnioną.
- Trudności w ustalaniu granic w relacjach interpersonalnych.
Osoby współuzależnione często nie zdają sobie sprawy z powagi swojego położenia, co utrudnia im podjęcie kroków ku zdrowieniu. Rozpoznanie tych objawów jest pierwszym krokiem do uzdrowienia. Zignorowanie własnych potrzeb prowadzi do erozji własnej wartości i obniżenia jakości życia. Niezdolność do ustalania granic może skutkować chronicznym wykorzystywaniem przez innych, co dalej utrwala negatywny wzorzec zachowań.
Strategie radzenia sobie z współuzależnieniem
Zarządzanie własnym życiem, gdy jest się w kręgu współuzależnienia, wymaga podjęcia konkretnych działań, które pomogą wyjść z tej destrukcyjnej interakcji. Najważniejszym krokiem jest uznanie istnienia problemu. Potem można skupić się na terapii indywidualnej lub grupowej, by pracować nad własnymi problemami oraz uczuciami. Rozumienie granic własnych emocji i odpowiedzialności jest kluczowe, podobnie jak uczenie się, jak można efektywnie wspierać osobę uzależnioną, nie pogłębiając przy tym współuzależnienia. Profesjonalna pomoc oprócz indywidualnej może obejmować również warsztaty dla osób współuzależnionych, które uczą, jak rozpoznawać swoje emocje i jakie techniki stosować, aby nie wpadać w pułapki współuzależnienia. Część osób może również potrzebować wsparcia w postaci terapii rodzinnej, aby wszystkie strony mogły lepiej zrozumieć dynamikę relacji i nauczyć się skuteczniejszych form komunikacji.
Podsumowanie: jak radzić sobie z współuzależnieniem?
Współuzależnienie jest trudnym i skomplikowanym stanem, który wymaga głębokiego zrozumienia i często profesjonalnej interwencji. Kluczowe jest, aby osoby dotknięte tym problemem nie bagatelizowały swojego stanu i poszukiwały odpowiedniej pomocy. Poradnia Optima oferuje skuteczne programy terapeutyczne, które mogą wesprzeć zarówno osoby współuzależnione, jak i ich bliskich w procesie odzyskania zdrowia emocjonalnego. Dzięki odpowiedniej terapii, wsparciu grupowym i indywidualnym coachingowi, możliwe jest wyjście z cyklu współuzależnienia i budowanie zdrowych, funkcjonalnych relacji.
Przeczytaj także: Czym jest psychoterapia grupowa?