Stwierdzenie, że rodzina osoby pijącej przeżywa różnego typu problemy z tym związane, wydaje się oczywiste. Przez uzależnienie jedne osoby zazwyczaj cierpią też pozostałe. Kształtuje się wtedy pewien „system alkoholowy”, od którego zależy samopoczucie wszystkich członków rodziny, to jednak nie wszystko.
Specyficzna sytuacja uzależnienia osoby znaczącej, bliskiej, ważnej, tworzy grunt pod powstawanie utrwalających się syndromów u domowników. Do najczęstszych wśród nich należy współuzależnienie oraz tzw. zespół dorosłych dzieci alkoholików (DDA).
Współuzależnienie i terapia DDA – pomoc psychoterapeuty
W przypadku partnerów osób uzależnionych nierzadko dochodzi do tzw. współuzależnienia. Jest to specyficzna, utrwalona forma reagowania na uzależnienie partnera, z którym pozostaje się w związku emocjonalnym.
Na przestrzeni czasu dokładnie opisano ten syndrom, zwracając uwagę, iż cechują go:
- silna koncentracja na uzależnieniu partnera/ki – w tym przypadku osoba współuzależniona zachowuje się wobec uzależnionej podobnie, jak ta wobec alkoholu,
- próby usprawiedliwiania picia partnera/ki,
- ukrywanie uzależnienia osoby bliskiej przed światem zewnętrznym,
- podejmowanie prób kontrolowania picia przez osobę uzależnioną: wylewanie alkoholu ale też jego kupowanie, odmierzanie dawek, poszukiwanie ukrytych butelek itd.,
- przejmowanie za osobę uzależnioną wielu z jej obowiązków, tłumaczenie jej niedyspozycji pracodawcom, załatwianie L4 itp.,
- i skojarzone z powyższym branie na siebie współodpowiedzialności za czyjeś picie.
Współuzależnienie, szczególnie gdy trwa wiele lat, prowadzi do powstania zaburzeń w sferach: społecznej, emocjonalnej i poznawczej. Nie inaczej jest przy tym z dziećmi wychowującymi się w „domach alkoholowych”, co wydaje się oczywiste, gdyż są one mniej odporne na negatywny wpływ, niż dorośli partnerzy alkoholików. U dzieci z rodzin alkoholowych również zaobserwowano pewien syndrom (DDA), który cechuje się przede wszystkim:
- problemami z niską samooceną i zaburzonym wizerunkiem własnej wartości,
- problemami w relacjach interpersonalnych skojarzonymi z lękiem przed odrzuceniem,
- cierpieniem psychicznym, niepewnością swojej roli, tożsamości,
- trudnościami w relaksowaniu się, odczuwaniu przyjemności,
- uczuciowym odrętwieniem, utrudnionym autodialogiem,
- gotowością do niesienia pomocy innym własnym kosztem, do poświęcania się,
- a także postawą lękową i trudnościami w nawiązywaniu relacji emocjonalnych z innymi ludźmi.
Zarówno współuzależnienie, jak i syndrom DDA, mogą być zmienione tylko dzięki profesjonalnym oddziaływaniom psychoterapii – terapii DDA. O ile jednak dzieci alkoholików nierzadko poszukują dla siebie pomocy, to repozycja stanu poznawczego i emocjonalnego osób współuzależnionych wymaga podobnej interwencji, jaką przeprowadza się wobec uzależnionych. Można powiedzieć, że osoby te są – uzależnione od uzależnienia partnera/ki.
Inne problemy członków rodzin alkoholowych
Osoby bliskie uzależnionej, nie mogą nad nałogiem przejść do porządku dziennego, gdyż:
- destabilizuje on relacje emocjonalne członków rodziny,
- wpływa na zmiany stanu psychicznego i przeżywanie wcześniej nieobecnych: lęków, stanów depresyjnych, stresów i kryzysów,
- obniża poczucie bezpieczeństwa członków rodziny,
- nierzadko wpływa na demoralizację dzieci oraz wytworzenie się u nich dezadaptacyjnych cech osobowości i wiele więcej.
Szukają jednak alternatywnych rozwiązań – jak ukazano na przykładzie współuzależnienia, gdyż są zupełnie bezsilne i bezradne w sytuacji zależności emocjonalnej wobec bliskiej osoby, która robi sobie krzywdę i cierpi. Nie widząc innego rozwiązania starają się pomóc w sposób, który uznają za właściwy, „podążając” za uzależnieniem i starając się niwelować jego negatywne skutki.
Pomocne w zwalczaniu negatywnych skutków zatrucia alkoholowego są odtrucia alkoholowe przeprowadzane w Poradni leczenia uzależnień Optima z Białegostoku.